Veruit de meeste patiënten en naasten vinden aandacht voor zingeving in de behandeling van hun psychische klachten belangrijk. Aandacht voor zingeving in diagnostiek en behandeling sluit volledig aan bij een herstelgerichte benadering*. Kees den Hamer, regiebehandelaar bij Hezenberg GGZ vertelt in dit artikel over de rol van zingeving binnen de Hezenberg en vanuit zijn rol als regiebehandelaar.
Definitie zingeving
Zingeving: ieder mens heeft een eigen invulling van dit begrip. Binnen de Hezenberg zien we zingeving als een proces waarin mensen richting geven aan hun leven op basis van wat voor hen het belangrijkste of meest betekenisvol is. Dat betekent dat zingeving voor ieder mens weer anders kan zijn. Mensen kunnen zingeving vinden in bijvoorbeeld hun relatie met familie of vrienden, in het werk of hobby’s, in levensbeschouwelijke praktijken (zoals spiritualiteit of religie), of in bijdragen aan een betere wereld of bijvoorbeeld het helpen van anderen. Voor iedereen geldt dat zingeving een menselijke behoefte is. Zingeving kan gaan over persoonlijke zingeving maar ook over existentiële (bestaans-) vragen. Hierbij gaat het om vragen als: wat is de zin van mijn bestaan? Wat is het goede? Waar komen we vandaan en waarheen zijn we onderweg?
Aandacht voor zingeving binnen de Hezenberg
“Binnen de Hezenberg is er aandacht voor zingeving binnen de geboden hulp” vertelt Kees den Hamer. “Binnen de behandeling wordt het belang gezien van het in gesprek gaan over zingeving en invulling ervan in het kader van herstel. Dat kan gaan over religieuze gezindheid en invulling maar ook over andere invullingen en keuzes. Zingeving en voldoening kan ook gehaald worden uit werk of wat men betekent voor de ander. Zingevingsvragen komen regelmatig binnen de behandeling aan de orde; de regie daarvan blijft zoveel mogelijk bij de patiënt en daarbij is het van belang om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de levensvragen van patiënten en hun eigen bronnen van zin, troost en perspectief.”
Zingeving en geestelijke gezondheid
Binnen de generieke module van de GGZ-standaard wordt beschreven dat zingeving en geestelijke gezondheid onlosmakelijk met elkaar verweven zijn. Daarin wordt het volgende benoemd:
- Zingeving en psychische gezondheid beïnvloeden elkaar wederkerig. Ze kunnen elkaar bevorderen maar ook belemmeren.
- Psychische klachten kunnen levensbeschouwelijk of spiritueel ingekleurd zijn.
- Patiënten kunnen aan hun levensbeschouwing verklaringen ontlenen voor hun psychische klachten, evenals een visie op de behandeling ervan.
Zingevingsvragen binnen behandeling
Kees: “Binnen het verrichten van onderzoek, diagnostiek en uitvoeren van psychotherapie is voor mij goed vakmanschap belangrijk en dat er sprake is van theoretische-, technische- en methodische kennis. Van belang is het leggen van een goede werkrelatie met de patiënt ten aanzien van hoop en verwachtingen en dat er sprake is van compassie en empathie. Tevens, indien nodig, het kunnen tonen van eigen kwetsbaarheid, twijfel en onzekerheid binnen het contact met de patiënt. Een volgend aspect, zeker niet onbelangrijk, betreft oog en aandacht hebben voor zingeving en zingevingsvragen. Het stilstaan bij zingeving of het ontdekken ervan is een krachtig instrument wat kan bijdragen binnen de therapie aan persoonlijk herstel of anders gezegd aan persoonlijke groei. Als hulpverlener vraagt dat om competenties, wil ik zingeving een werkbare plaats geven binnen het gesprek. Dan gaat het om goed luisteren, vragen durven stellen en reflecteren. Zingeving is gekoppeld aan de motivatie van de patiënt waardoor de werkdoelen beter kunnen worden bereikt. Patiënten hebben redenen nodig om te willen herstellen. Een belangrijk aspect van zingeving is dat het hoop geeft en extra houvast binnen het leven wat de patiënt krachtiger maakt. Als patiënten een waardevol doel hebben om voor te leven, of dit verwerven, maakt het de kwaliteit van leven duurzamer.”
Goede samenwerking tussen professionals
Kees: “Om als organisatie ook zorg te kunnen bieden op het gebied van zingeving zijn er binnen de Hezenberg naast psychiaters, psychologen en therapeuten ook geestelijk verzorgers. Deze professionals zijn speciaal opgeleid voor het gesprek over betekenis en zingeving. De geestelijk verzorgers zijn er voor iedereen met zingevingsvragen. Het behoort tot de professionaliteit van de geestelijk verzorger om patiënten te begeleiden bij het vinden van antwoorden op levensvragen, passend bij de levensovertuiging van de patiënt. Zij begeleiden onze patiënten op een kundige wijze bij levensvragen, zingeving, spiritualiteit en ethiek. Ook kunnen patiënten gebruik maken van de kapel op ons landgoed, bijvoorbeeld als stilteruimte of gebedsruimte.”
Opname criteria Hezenberg GGZ en contra-indicaties
Opnamecriteria
Mensen hebben baat bij een klinische behandeling bij Hezenberg als er sprake is van:
- Een cluster C-persoonlijkheidsstoornis in combinatie met angst en/of depressie;
- Een gebrekkige coping;
- Voldoende voorliggende behandeling (wij werken met name volgens het stepped-care principe);
- Motivatie om te werken aan verandering (niet enkel de hulpvraag ‘tot rust komen’);
- Zelfreflectie;
- Een nazorgtraject dat direct na afloop van start gaat.
Contra-indicaties
- Onvoldoende draagkracht (bijvoorbeeld ernstige emotionele instabiliteit, prikkelgevoeligheid of vermoeidheid);
- Ernstige suïcidaliteit;
- Verslaving;
- Psychotisch ziektebeeld;
- Cluster B-persoonlijkheidsstoornis op de voorgrond;
- Stoornissen waardoor groepstherapie niet passend is.
Een klinische behandeling bij Hezenberg wordt alleen ingezet bij patiënten die enige mate van eigen regie en zelfreflectie hebben. Met als voornaamste doel inzicht krijgen in de destructieve patronen die iemands leven beheersen en daar veranderingen in (helpen) aanbrengen. En komen we gezamenlijk tot de conclusie dat Hezenberg voor uw patiënt geen passende plek is? Dan denken we graag met u mee over mogelijke alternatieven.
Telefonisch spreekuur Hezenberg GGZ
Heeft u als verwijzer vragen over een bepaalde casus en wilt u daarover even sparren? Twijfelt u of wij u patiënt de juiste hulp kunnen bieden? Maak vrijblijvend gebruik van ons telefonisch spreekuur, elke werkdag van 8:30 uur tot 09:00 uur. De psychologen van ons intaketeam delen hun kennis graag met u. Tijdens het spreekuur zijn ze te bereiken op telefoonnummer: (038) 20 22 900.
V.l.n.r. Anita Overgaauw en Ineke Arnold.
Wie krijgt u aan de telefoon?
V.l.n.r. Anita Overgaauw en Ineke Arnold. Beiden zijn psycholoog bij Hezenberg GGZ.
Terugbelafspraak
Wilt u buiten ons telefonisch spreekuur uw casus aan ons voorleggen? Bel naar ons behandelsecretariaat voor het maken van een terugbelafspraak of stuur ons een e-mail. Ons behandelsecretariaat is op werkdagen te bereiken op telefoonnummer (038) 20 22 901. Het e-mailadres is: behandelsecretariaat@hezenberg.nl.