Hoe herkent u en stelt u de ernst vast van cluster C-persoonlijkheidsstoornissen?**

Cluster C-persoonlijkheidsstoornissen worden vaak pas laat herkend. Toch komen ze bij 3 tot 9 procent van de bevolking voor. Gezien het frequent voorkomen, de hoge ziektelast, de maatschappelijke kosten en de gevolgen voor de prognose bij comorbiditeit is er veel winst te boeken door tijdige herkenning en behandeling. Maar hoe herkent u en stelt u de mate van ernst vast van een vermijdende, dwangmatige of afhankelijke persoonlijkheidsstoornis? Of van een ander gespecificeerde persoonlijkheidsstoornis, waarbij er sprake is van gemengde cluster C-persoonlijkheidstrekken? Kees den Hamer, regiebehandelaar bij Hezenberg GGZ, geeft uitleg.

Hoe onderscheiden persoonlijkheidsstoornissen zich van symptoomstoornissen**

Cluster C-persoonlijkheidsstoornissen worden gekenmerkt door duurzame patronen van angst, remming en controle. Ze komen vaak voor in combinatie met andere problematiek, zoals angst en depressie, waarbij er sprake kan zijn van een zekere overlap. Kenmerkend voor persoonlijkheidsstoornissen ten opzichte van symptoomstoornissen zijn de aanhoudende, pervasieve en pathologische patronen in innerlijke ervaringen en gedrag. 

Persoonlijkheidsproblematiek

Zo kan het zijn dat er naast een symptoomstoornis sprake is van langdurige problemen die niet situationeel bepaald zijn, wat duidt op persoonlijkheidsproblematiek. Met name bij de vermijdende persoonlijkheidsstoornis wordt vaak veel overlap gezien met angststoornissen en in het bijzonder de sociale angststoornis. Het grote verschil zit hem in de reden van de vermijding. Bij de sociale angststoornis gaat het vaak om de angst dat anderen de angstverschijnselen zien, bijvoorbeeld zweten of blozen. Bij de persoonlijkheidsstoornis komt de vermijding voort vanuit een laag zelfbeeld en de angst afgewezen te worden. Dit komt bij de persoonlijkheidsstoornis tot uiting in bijna alle situaties, terwijl dat bij de sociale angststoornis beperkt is tot specifieke situaties met vreemden, zoals een zaal vol mensen toespreken of dansen in het openbaar.

^** Bron: TIJDSCHRIFT VOOR PSYCHIATRIE 60(2018)5, 306-314 | Tijd voor cluster C-persoonlijkheidsstoornissen: state of the art | J. HUTSEBAUT, E.M.C. WILLEMSEN, H.L. VAN

Het behandelteam klinische specialistische GGZ van Hezenberg

Onze aanpak en criteria

Hezenberg heeft zich de afgelopen jaren met succes gespecialiseerd in het klinisch behandelen van mensen met cluster C-persoonlijkheidsstoornissen. Onze aanpak bestaat uit psychotherapeutische trajecten van tien, twaalf of zestien weken die heel effectief blijken bij de behandeling van cluster C-persoonlijkheidsstoornissen. Dat blijkt ook uit onderzoek van het Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen. Binnen ons behandelaanbod hanteren wij de Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD) en de Affect Fobie Therapie (AFT). Onze behandelingen vinden met name in de groep plaats. In een groep worden patiënten door elkaar geconfronteerd met hun destructieve patronen, waar ze vervolgens van kunnen leren en in de groep mee kunnen oefenen.

Verder bieden wij een combinatie aan van gespreks- en ervaringsgerichte therapieën waaronder beeldende therapie, psychodrama, psychomotorische therapie en running therapie.

Opnamecriteria

Mensen hebben baat bij een klinische behandeling bij Hezenberg als er sprake is van:

• Een cluster C-persoonlijkheidsstoornis in combinatie met angst en/of depressie;
• Een gebrekkige coping​;
• Voldoende voorliggende behandeling​ (wij werken met name volgens het stepped-care principe);
• Motivatie om te werken aan verandering ​(niet enkel de hulpvraag ‘tot rust komen’)​;
• Zelfreflectie​;
• Een nazorgtraject dat direct na afloop van start gaat.

Contra-indicaties

• Onvoldoende draagkracht (bijvoorbeeld ernstige emotionele instabiliteit, prikkelgevoeligheid of vermoeidheid)​;
• Ernstige suïcidaliteit;​
• Verslaving​;
• Psychotisch ziektebeeld;​
• Cluster B-persoonlijkheidsstoornis op de voorgrond;​
• Stoornissen waardoor groepstherapie niet passend is.  

Een klinische behandeling bij Hezenberg wordt alleen ingezet bij patiënten die enige mate van eigen regie en zelfreflectie hebben. Met als voornaamste doel inzicht krijgen in de destructieve patronen die iemands leven beheersen en daar veranderingen in (helpen) aanbrengen. En komen we gezamenlijk tot de conclusie dat Hezenberg voor uw patiënt geen passende plek is? Dan denken we graag met u mee over mogelijke alternatieven.

Doorbreek de impasse!

Als een ambulant behandeltraject van een patiënt met (trekken van) een cluster C-persoonlijkheidsstoornis in een impasse belandt, wat vaak voorkomt bij deze groep, kan een klinische behandeling van tien, twaalf of zestien weken bij Hezenberg, de impasse doorbreken. Door binnen de behandeling en het therapeutische leefklimaat nieuwe inzichten aan te reiken, ander gedrag aan te leren, en belemmerende en remmende innerlijke patronen te doorbreken. Een klinisch behandeling bij Hezenberg is ook geschikt voor mensen die de balans tussen draagkracht en draaglast willen herstellen.

Ervaart u te weinig progressie in de behandeling van een patiënt met (trekken van) een cluster C-persoonlijkheidsstoornis? Overweeg dan een klinische boosterbehandeling bij Hezenberg als tussenstap in uw ambulante behandeltraject. Kijk voor meer informatie op www.hezenbergvoorverwijzers.nl.

Warme overdracht

Na de klinische behandeling bij Hezenberg zorgen wij voor een warme overdracht. Zo kunt u – of de behandelaar in kwestie – de ambulante behandeling zo effectief mogelijk vervolgen. Om enerzijds het geleerde te verstevigen en anderzijds om verdere stappen in het herstelproces van de patiënt te zetten.

Telefonisch spreekuur

Heeft u als verwijzer vragen over een bepaalde casus en wilt u daarover even sparren? Twijfelt u of wij uw patiënt de juiste hulp kunnen bieden? Maak vrijblijvend gebruik van ons telefonisch spreekuur, elke werkdag van 9.00 tot 9.30 uur. De psychologen van ons intaketeam delen hun kennis graag met u. Tijdens het spreekuur zijn zij te bereiken op telefoonnummer (038) 20 22 931.

Wie krijgt u aan de telefoon? 

V.l.n.r. Anita Overgaauw en Ineke Arnold. Beiden zijn werkzaam als psycholoog bij Hezenberg GGZ.

Terugbelafspraak

Wilt u buiten ons telefonisch spreekuur uw casus aan ons voorleggen? Bel naar het behandelsecretariaat voor het maken van een terugbelafspraak of stuur een e-mail. Ons behandelsecretariaat is op werkdagen te bereiken op telefoonnummer (038) 20 22 901. Het e-mailadres is behandelsecretariaat@hezenberg.nl.

Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen

Hezenberg is lid van het Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen. Kenniscentrum stimuleert onderzoek naar persoonlijkheidsstoornissen met als doel de zorg voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis te verbeteren. Het hele traject krijgt aandacht: preventie, diagnostiek, behandeling, nazorg en de maatschappelijke re-integratie en acceptatie van mensen met een persoonlijkheidsstoornis. Daarnaast brengt het Kenniscentrum kennis en expertise uit verschillende organisaties samen en zorgt het voor verspreiding van deze informatie.

Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD)

Binnen het Kenniscentrum is een richtlijn voor de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen ontwikkeld, de GIT-PD. Binnen Hezenberg werken we volgens deze richtlijn die gebaseerd is op zowel wetenschappelijke als praktijkkennis én ervaringen van patiënten en naastbetrokkenen. Onze behandelingen voldoen aan een hele reeks kwaliteitseisen waarvan we weten dat ze bijdragen aan het herstel van mensen met een persoonlijkheidsstoornis.

Korte wachttijden

In de praktijk leidt onze aanpak tot succesvolle kortdurende behandelingen en een snelle doorstroom van patiënten. Hierdoor kunnen wij binnen drie weken een eerste intakegesprek hebben met patiënten. In de intake en diagnostische fase bepalen we vervolgens samen of een klinische behandeling bij Hezenberg van meerwaarde is.

Vacatures

Werken in een prachtige omgeving en deel uitmaken van een professioneel en bevlogen team? Kom werken bij Hezenberg GGZ! Wij zoeken een klinisch psycholoog/psychotherapeut voor 16 uur per week en een psychomotorisch therapeut voor 16 tot 24 uur per week.